ارگونومی

back to mail page

ارگونومي بعنوان رشته اي از علوم كه با بدست آوردن بهترين ارتباط ميان كارگران و محيط كاري شان ، مرتبط است تعريف ميشود . ارگونومي با ارزيابي قابليتها و محدوديتهاي انسان (بيومكانيك و آنتروپومتري ) ، استرسهاي كاري و محيطي (فيزيولوژي كار و روانشناسي صنعتي ) ، نيروهاي استاتيك و ديناميك روي بدن انسان (بيومكانيك )، احتياط (روانشناسي صنعتي ) ، خستگي (فيزيولوژي كار و روانشناسي صنعتي )، طراحي و آموزش و طراحي ايستگاه كاري و ابزارها (آنتروپومتري و مهندسي )، سر و كار دارد. بنابراين ارگونومي از خيلي از علوم و مهندسي تشكيل يافته است .

موضوع ارگونومي :

ارگونومي شغلي تلاش ميكند تا با بازبيني سيستم هاي كاري ، آنها را در جهت كاهش استرسهاي حرفه اي تغيير دهد .

 


 اصول ارگونومي در صنعت :

-         طراحي تغيير ، جايگزيني و نگهداري تجهيزات براي ارتقاي بهره وري ، زندگي كاري و كيفيت توليد

-         طراحي و تغيير فضاهاي كاري و جانمايي كاري براي سهولت و سرعت عمليات خدمات و نگهداري

-         طراحي و تغيير روشهاي كاري شامل اتوماسيون و تخصيص وظيفه بين اپراتور و ماشين

-         كنترل فاكتورهاي فيزيكي (گرما ،سرما،صدا،ارتعاش ،نور) در محل كار براي توليد بهتر و ايمني كاركنان

 

فاكتورهاي استرس در محيط هاي كار :

هر محيط كاري فاكتورهاي استرس مخصوص خود را دارد. در زير فاكتورهاي استرس شناخته شده در محل كار آمده است .

-         پيچيدگي و تعدد ابزارهاي مورد استفاده در محيط كار

-         وضعيتهاي محيطي غير طبيعي (گرما ، صدا ، ارتعاش ، روشنايي ، مواد سمي و )

-         بار كاري فيزيكي و فكري

 

نتايج بكارگيري ارگونومي

موارد زير تعدادي از نتايج بكارگيري اصول ارگونومي در محل كاراست .

-         درك تاثير مخصوص نوع كار روي جسم كاركنان و كارايي شغلي شان

-         پيش بيني پتانسيل اثرات طولاني مدت (يا تجمعي ) كار روي جسم كاركنان

-         ارزيابي تناسب محل كار و ابزارها براي كارگران جهت انجام كار

-    بهبود بهره وري و آسايش كارگران توسط (تطبيق كار براي شخص ) يا تطبيق شخص براي كار نتايج اين قبيل تلاشها دستيابي به بهترين هماهنگي ميان قابليتهاي كارگر و نيازمنديهاي شغل است .

 

بيومكانيك

بيومكانيك تركيبي از فيزيك مهندسي (مكانيك ) ، آنتروپومتري و پايه علوم پزشكي (بيولوژي و فيزيولوژي ) كه از طريق رياضي مرتبط گشته اند . آن قوانين فيزيكي را براي توصيف پديده هاي بيولوژيكي بدن انسان استفاده ميشود . اصول بيومكانيك جهت مطالعه پاسخهاي بدن انسان به بارها و استرس هايي كه در محيطهاي كاري بر آن قرار ميگيرد، ميباشد .

 

فيزيولوژي كار :

مطالعه عملكرد ارگانيسمهاي انسان توسط استرسهاي كار ماهيچه اي تحت تاثير قرار ميگيرد.

پاسخهاي فيزيولوژيك ناشي از كار فيزيكي شامل سيستمهاي ماهيچه اي اسكلتي و قلبي عروقي ميباشد.

 

ارزيابي توانايي كاري

1-    ضربان قلب

2-    اكسيژن مصرفي

 

بيومكانيك حرفه اي

بررسي فيزيكي كارگر و ابزار ، ماشين آلات و مواد به نحوي كه كارايي بهينه داشته و كمترين آسيبها متوجه شخص گردد اختلالاتي را كه بدليل عدم تطابق قابليتهاي فردي و نيازمنديهاي شغلي وجود دارد را به حداقل ميرساند و از بروز يك اختلال اسكلتي عضلاني پيشگيري مينمايد .

 

جنبه هاي بهداشتي ارگونومي

1-    پيشگيري از بيماريها و اختلالات ناخواسته و غيبت

2-     طراحي بهينه ايستگاههاي كاري

3-    بهترين استفاده از انرژي تلاش كاري

4-    بهترين استفاده از منابع و قابليتهاي كارگر

 

جنبه هاي اقتصادي ارگونومي

1-    استفاده بهينه از انرژي كه باعث كارايي بيشتر ميگردد

2-    دوره هاي منظم كار و استراحت كه باعث بهره وري بيشتر ميگردد

3-    حذف خستگي كه باعث افزايش كيفيت كار ميشود . 

 

خستگي ناشي از كار

خستگي ناشي از كارعبارتست از ضعف و ناتواني در تمامي حركات بدن بطوريكه اين نوع خستگي در صنعت بصورت خستگي عضلاني (جسمي ) و خستگي روحي (رواني ) ظاهر ميشود .

 

انواع خستگي


 

1-    خستگي چشمي

2-    خستگي كل بدن

3-    خستگي فكري

4-    خستگي عصبي

5-    خستگي مزمن

6-     خستگي ناشي از بهم خوردن ريتم روز و شب

 

عوارض خستگي

1-    كاهش توجه

2-    كاهش دريافت

3-    كاهش سرعت عملكرد فيزيكي و ذهني

4-    كاهش دقت و افزايش اشتباه

5-    مصرف انرژي بالا جهت ثابت نگهداشتن راندمان

6-  احساس خستگي ، گيجي ، و تحريك پذيري

 

 back to mail page