ارگونومي
بعنوان رشته اي از علوم كه با بدست آوردن بهترين ارتباط ميان كارگران و محيط
كاري شان ، مرتبط است تعريف ميشود . ارگونومي با ارزيابي قابليتها و
محدوديتهاي انسان (بيومكانيك و آنتروپومتري ) ، استرسهاي كاري و محيطي
(فيزيولوژي كار و روانشناسي صنعتي ) ، نيروهاي استاتيك و ديناميك روي بدن
انسان (بيومكانيك )، احتياط (روانشناسي صنعتي ) ، خستگي (فيزيولوژي كار و
روانشناسي صنعتي )، طراحي و آموزش و طراحي ايستگاه كاري و ابزارها
(آنتروپومتري و مهندسي )، سر و كار دارد. بنابراين ارگونومي از خيلي از علوم
و مهندسي تشكيل يافته است .
موضوع
ارگونومي :
ارگونومي
شغلي تلاش ميكند تا با بازبيني سيستم هاي كاري ، آنها را در جهت كاهش
استرسهاي حرفه اي تغيير دهد .
اصول
ارگونومي در صنعت :
-
طراحي تغيير ، جايگزيني و نگهداري تجهيزات براي ارتقاي بهره
وري ، زندگي كاري و كيفيت توليد
-
طراحي و تغيير فضاهاي كاري و جانمايي كاري براي سهولت و سرعت
عمليات خدمات و نگهداري
-
طراحي و تغيير روشهاي كاري شامل اتوماسيون و تخصيص وظيفه بين
اپراتور و ماشين
-
كنترل فاكتورهاي فيزيكي (گرما ،سرما،صدا،ارتعاش ،نور) در محل
كار براي توليد بهتر و ايمني كاركنان
فاكتورهاي
استرس در محيط هاي كار :
هر محيط كاري
فاكتورهاي استرس مخصوص خود را دارد. در زير فاكتورهاي استرس شناخته شده در
محل كار آمده است .
-
پيچيدگي و تعدد ابزارهاي مورد استفاده در محيط كار
-
وضعيتهاي محيطي غير طبيعي (گرما ، صدا ، ارتعاش ، روشنايي ،
مواد سمي و …)
-
بار كاري فيزيكي و فكري
نتايج
بكارگيري ارگونومي
موارد زير
تعدادي از نتايج بكارگيري اصول ارگونومي در محل كاراست .
-
درك تاثير مخصوص نوع كار روي جسم كاركنان و كارايي شغلي شان
-
پيش بيني پتانسيل اثرات طولاني مدت (يا تجمعي ) كار روي جسم
كاركنان
-
ارزيابي تناسب محل كار و ابزارها براي كارگران جهت انجام كار
-
بهبود بهره وري و آسايش كارگران توسط (تطبيق كار براي شخص )
يا تطبيق شخص براي كار نتايج اين قبيل تلاشها دستيابي به بهترين هماهنگي ميان
قابليتهاي كارگر و نيازمنديهاي شغل است .
بيومكانيك
بيومكانيك
تركيبي از فيزيك مهندسي (مكانيك ) ، آنتروپومتري و پايه علوم پزشكي (بيولوژي
و فيزيولوژي ) كه از طريق رياضي مرتبط گشته اند . آن قوانين فيزيكي را براي
توصيف پديده هاي بيولوژيكي بدن انسان استفاده ميشود . اصول بيومكانيك جهت
مطالعه پاسخهاي بدن انسان به بارها و استرس هايي كه در محيطهاي كاري بر آن
قرار ميگيرد، ميباشد .
فيزيولوژي
كار :
مطالعه
عملكرد ارگانيسمهاي انسان توسط استرسهاي كار ماهيچه اي تحت تاثير قرار
ميگيرد.
پاسخهاي
فيزيولوژيك ناشي از كار فيزيكي شامل سيستمهاي ماهيچه اي اسكلتي و قلبي عروقي
ميباشد.
ارزيابي توانايي كاري
1-
ضربان قلب
2-
اكسيژن مصرفي
بيومكانيك حرفه اي
بررسي فيزيكي
كارگر و ابزار ، ماشين آلات و مواد به نحوي كه كارايي بهينه داشته و كمترين
آسيبها متوجه شخص گردد اختلالاتي را كه بدليل عدم تطابق قابليتهاي فردي و
نيازمنديهاي شغلي وجود دارد را به حداقل ميرساند و از بروز يك اختلال اسكلتي
–عضلاني
پيشگيري مينمايد .
جنبه هاي بهداشتي ارگونومي
1-
پيشگيري از بيماريها و اختلالات ناخواسته و غيبت
2-
طراحي بهينه ايستگاههاي كاري
3-
بهترين استفاده از انرژي تلاش كاري
4-
بهترين استفاده از منابع و قابليتهاي كارگر
جنبه هاي اقتصادي ارگونومي
1-
استفاده بهينه از انرژي كه باعث كارايي بيشتر ميگردد
2-
دوره هاي منظم كار و استراحت كه باعث بهره وري بيشتر ميگردد
3-
حذف خستگي كه باعث افزايش كيفيت كار ميشود .
خستگي ناشي از كار
خستگي ناشي
از كارعبارتست از ضعف و ناتواني در تمامي حركات بدن بطوريكه اين نوع خستگي در
صنعت بصورت خستگي عضلاني (جسمي ) و خستگي روحي (رواني ) ظاهر ميشود .
انواع خستگي